Platforma ima za cilj da razotkrije populističku propagandu u Evropi koja je usmjerena na provjeravače činjenica i istraživačke novinare

foto: IPI

Međunarodni institut za štampu (IPI) udružio se sa hrvatskim izdanjem za provjeru činjenica Faktografom i njemačkim dnevnim listom TAZ-om u pokretanju platforme za dokumentovanje kampanja dezinformacija usmjerenih protiv novinara i medijskih kuća u Evropi.

“Opservatorija dezinformacijskih narativa protiv medija” dio je zajedničke inicijative navedenih organizacija “Dekodiranje dezinformacijskih obrazaca” sa ciljem da razotkrije populističku propagandu u Evropi koja je usmjerena na provjeravače činjenica i istraživačke novinare, koji su, kako je naglasio IPI, dva ključna aktera u borbi protiv dezinformacija.

Opservatorija ima za cilj da istakne opasne narative i pruži novinarima, kreatorima politike i javnosti uvid u to kako se mediji sistematski potkopavaju na načine koji ugrožavaju temelje slobodnog novinarstva.

IPI piše da je porast kampanja dezinformacija koje imaju za cilj diskreditaciju novinara i medijskih organizacija dostigao alarmantan nivo u Evropi, kao i u drugim dijelovima svijeta. Kroz online uznemiravanje, klevetničke kampanje i pravno zastrašivanje, akteri ovim taktikama nastoje narušiti povjerenje u kvalitetne medije, što olakšava da se dezinformacije šire bez kontrole.

Opservatorija je, piše IPI, na osnovu osam detaljnih studija slučaja iz šest evropskih zemalja od septembra 2022. godine razotkrila uobičajene dezinformacijske narative koje su usvojili i prilagodili svakoj zemlji populistički, nacionalistički i ekstremistički lideri i pokreti.

“Ovaj okvir pruža javnosti, novinarima, kreatorima politike i istraživačima vrijedan alat za identifikaciju manipulacije javnim mnijenjem putem dezinformacija koje direktno ugrožavaju kredibilitet nezavisnog novinarstva”, naveo je IPI.

Takođe, kako je navedeno, “Opservatorija dezinformacijskih narativa protiv medija” je direktan odgovor na potrebu za većom sviješću i otpornošću na online koordinisane kampanje za ušutkivanje medija koji izvještavaju kritički. Analizom i otkrivanjem ovih strategija dezinformisanja, cilj je, poručuje IPI, da se ojača razumijevanje javnosti o suštinskoj ulozi nezavisnih medija u demokratskim društvima.

Među ključnim identifikovanim narativima navodi se etiketiranje novinara kao “stranih agenata”, “izdajnika” ili “narodnih neprijatelja” i to je jedan od najčešćih narativa koji se koriste za diskreditaciju medija u Evropi. Novinari su predstavljeni kao da služe stranim interesima, a ne interesima svoje zemlje. Ovaj diskurs, naglašeno je iz IPI-a, može biti posebno opasan jer se u određenom kontekstu može smatrati kao legitimiziranje napada na novinare kao na “neprijatelje“.

Identifikovani su i narativi poput “cenzori“ ili “ministarstvo istine“, čime se na obmanjujući način prikazuju mediji i provjeravači činjenica a cilj takvog narativa je kontrola javnog mnijenja.

“Mediji koji šire lažne vijesti” je narativ koji koriste ekstremisti i populisti da diskredituju novinare i provjeravače činjenice. Takav narativ se često koristi da se odbaci kritičko, nezavisno izvještavanje koje razotkriva njihove postupke. 

Jedan od narativa je i “glasnogovornici globalne elite” koji sugeriše da novinari služe moćnim elitama, implicirajući da je njihovo izvještavanje pristrasno i da favorizuju interesima “globalne elite”. 

Promovisanje “probuđenih“ ideologija se koristi za medije koji šire “vrijednosti koje nisu tradicionalne” čime se nastoji diskreditovati rad novinara nazivajući ih “dijelom agende koja se suprotstavlja ili potkopava tradicionalne vrijednosti”. 

U zemljama sa historijom autoritarne vladavine narativom “promovisanje autoritarnih režima” se često iskorištavaju strahovi od povratka takvih represivnih režima. Novinari se ponekad prikazuju kao agenti ili simpatizeri novog oblika autoritarnosti.

Jedan od narativa je i “politički pristrasan”, a iz IPI-a objašnjavaju da ovaj lažni narativ često etiketira novinare kao pristalice ekstremističkih pozicija, bilo lijevih ili desnih, a njihov rad se lažno prikazuje kao ideološki vođen, a ne zasnovan na činjenicama.

Zabilježena je i antisemitska retorika, a glavni antisemitski narativ protiv novinara uključuje njihovo prikazivanje kao “dijela globalne jevrejske zavjere kojoj je cilj da kontroliše medije, manipuliše javnim mnijenjem i podriva nacionalni suverenitet ili tradicionalne vrijednosti”.

Prisutna je i ksenofobična retorika što znači da se širenje antiimigrantskih i nacionalističkih poruka koristi kako bi se izolovali mediji koji izvještavaju o različitosti i inkluziji.

“Sumnjive finansije” je lažni narativ koji optužuje nezavisne medije za finansijsku neprikladnost, često bez dokaza, kako bi se diskreditovao njihov legitimitet.

Ovakvi narativi, piše IPI, spadaju u različite kategorije, ali su često međusobno povezani, odražavajući između ostalog dugogodišnju nacionalističku i populističku retoriku, teorije zavjere i rodne dezinformacije.

Na stranici Opservatorije se podsjeća i na platformu Media Freedom Rapid Response (MFRR), koaliciju vodećih medijskih i novinarskih organizacija u Evropi, među kojima je i IPI, a koja prati napade na medije, zalaže se za slobodu medija i sigurnost novinara i pružaju podršku novinarima. Naveli su da MFRR nudi mogućnost za medijske kuće i novinare koji se suočavaju s prijetnjama, uključujući ciljane kampanje dezinformisanja, da to prijave MFRR-ovoj platformi.

Izvor: IPI

___