Na prvi pogled Evrovizija nije ništa drugo do parada kiča, smotra ear-catching pjesmica djetinjastih naziva, poput pobjedničkih:  Boom bang-a bang iz 1969., Ding Dinge Dong iz 1975., ili Diggy loo Diggy Ley iz 1984.. Ovakva imena ipak nisu slučajno birana, već oslikavaju generalnu političku potrebu da se iznađe zajednički evropski jezik, ili barem jezik koji bi svi razumjeli, pa se zato takmičari povremeno služe i izmišljenim jezicima. 

 

Pravila takmičenja su se tako više puta mijenjala, najčešće insistirajući na korištenju oficijelnog jezika države koju predstavljaju. Od 1999., ipak, takmičarima se ostavlja pravo na izbor jezika, što rezultira u očitovanju de-facto anglo-saksonske lingvističke dominacije u Evropi, pa je tako od 47 pobjedničkih pjesama čitavih 27 pjevano na ovoj, najraširenijoj evropskoj “lingua franca”. Ova posljedica Amerikanizacije koja evoluira kao rezultat ishoda hladnog rata, očigledna je i u samim nastupima, koji se baziraju na imitaciji američkih pop-stilova, što je još izraženije kod malih i nedavno priznatih država, poput onih nastalih raspadom Jugoslavije ili Sovjetskog Saveza, koje ovu manifestaciju koriste za međunarodnu prezentaciju svoje državnosti, te deklaraciju lojalnosti američki dominiranoj Evropi, dok uticajnije nacije, a posebno Britanci prema Evroviziji zadržavaju podsmješljiv i nipodoštavajući stav.

 

 

Politička hegemonija je, dakle, utkana u samu srž Evrovizije, a posebno je kontraverzna ideja o velikoj petorci: Britaniji, Njemačkoj, Francuskoj, Italiji i Španiji koje se kvalificiraju automatski, bez učešća u polufinalu, što je objašnjeno isključivo činjenicom da predstavljaju najveće finansijere Evropske emiterske unije, a čime zadržavaju pravo na najveći uticaj u produkciji show-a. Zemlje koje pretenduju na jačanje statusa u Evropskoj Uniji, poput Turske, su posebno nezadovoljne ovakvim pravilima, te je ovaj argument i zvanično naveden kao jedan od razloga za tursko neučešće na ovogodišnjem Eurosongu. 

 

 

Ipak, interesantno bi bilo zapitati se, kakva je to definicija Evrope, kakvu predstavlja Eurosong. Formalno, sve zemlje koje su članice Evropske emiterske unije mogu učestvovati, što uključuje i Libanon, Egipat, Alžir, Libiju i Maroko, a što se objašnjava naslijeđem francuskog kolonijalizma, te britanskog političkog prisutstva na Bliskom Istoku. Ipak, od ovih zemalja jedino se Izrael takmiči redovito, dok  je ostalim zemljama, a posebno Libanonu, učešće zabranjeno jer njihovi zakoni ne dozvoljavaju prikazivanje izraelskog takmičara. Evropska emiterska unija je, u nebrojeno navrata, pravila iznimke u poštivanju pravila o prikazivanju kompletnog programa, od prekida radi uključivanja u sportske manifestacije do obezbjeđivanja više prostora za propagandne poruke. Više se dakle radi o političkoj realnosti evropske podrške Izraelu, nego o bilo kakvim pravilima korektnog ponašanja. S druge strane, Izrael koristi Evroviziju da se prikaže dijelom evropskog kulturološkog prostora. Izraelski nastupi od 1973. ističu sekularne i progresivne aspekte nacionalnosti, kulminirajući sa transseksualnom Danom Internacional, koja je osvojila srca napredne Evrope, te pjesmom Sameyakh iz 2000. o ljubavi između Izraelke i Sirijca. Na ovaj način, promoviranjem onoga što se smatra evropskim vrijednostima, Evrovizija postaje u praksi identitetska demonstracija kroz zvaničnu inkluziju onih koji su nam slični (Izrael) te ekskluziju onih koji to nisu (Libanon, Egipat).

 

 

 

Nastanak nove Evrope oslikava se i u smislu Evrovizije. Obzirom da se projekat Evropske Unije još uvijek smatra isključivo racionalnim i ekonomskih programom, projekti poput Eurosonga dobijaju posebnu ulogu u izgradnji zajedničkog evropskog kulturnog identiteta. Pjesmama kao sto su “Insieme” (unite, unite Europe”) iz 1990., te prošlogodišnja Euphoria, ujedinjenje Evrope postaje glavna propagandna tema ovog muzičkog festivala. 

 

S druge strane, etnifikacija, te folklorizacija pjesama, jedan je od recentnih trendova Evrovizije, a povezuje se sa pobjedama istočnih zemalja na Evrovizijama od 2001. do 2007. kao što su Estonija, Latvija, Turska, Ukrajina, Grčka, i Srbija), te korespondira sa širenjem Evropske Unije ka istoku. Ipak, akademske studije su pokazale da se ova očigledna etnifikacija ne bazira nužno na  ponovnom buđenju etnija ili njihovom dokazivanju na međunarodnoj sceni, već se prije može gledati u kontekstu konzumerističkih mentaliteta i razvitka turizma kao značajne industrijske grane većine ovih zemalja. Tako se, poput fenomena Kusturice medju režiserima ili Bregovića među muzičarima, predstavljaju muzičke numere koje stvaraju fantaziju etničkog, pred-industrijskog raja, neukaljanog modernitetom, a zapadnom gledatelju treba da ponude imaginarnu egzotiku reklamiranog područja (Lejla, Lane moje, Wild dances, itd). U okviru Eurosonga, dakle, ne nalazimo autentičnu kontru globalizaciji, već, isključivo reciklažu stereotipnih identitetskih simbola u svrhu budućeg profita.

 

 

Konačno, potrebno je spomenuti i nova, naširoko kritikovana pravila Eurosonga, koja svode volju glasača na samo pedeset posto, dok se preostalih pedeset formira na osnovu volje žirija, što ovu manifestaciju svrstava u red reality show-ova poput American Idol ili X-factor. Ovo pravilo je navodno nastalo zato da bi se izbjeglo glasanje u političkim blokovima, ali istovremeno omogućuje organizatorima mnogo više uticaja na izbor pobjednika. Umjesto izvlačenjem, i redni broj takmičara, se sada odlučuje voljom producenata, pa se tako maksimiziraju opcije za uticaj na rezultat, posebno obzirom da se zna da pjesme sa višim rednim brojevima pobjeđuju mnogo češće no ostale zahvaljujući činjenici da ostaju svježije u sjećanju publike.

 

 

Ova nova autoritarnost i pravljenje ustupaka velikim silama od strane Evropske emiterske unije konkretno su vezani za drastičan manjak fondova i generalnu krizu sa kojom se javni emiteri susreću danas širom Evrope. Kako jedinstveni nacionalni glas u ujedinjenoj, multikulturalnoj Evropi, sve manje ima smisla, obzirom na fragmentiranost publike, i sama definicija javnog interesa postaje problematična, dovodeći u pitanje opstanak institucije javnih emitera. Također, konkurencija, uzrokovana velikim brojem privatnih medija koji su više zabavnog karaktera, dodatno ugoržava status javnih emitera, za čiju pretplatu sve veći broj evropskog stanovništva više ne želi da plaća. Ovakvo stanje je upravo i dovelo do sve većeg opadanja broja učesnika među sudionicima Eurosonga, obzirom da je preko 60 posto javnih emitera u Evropi 2011. godine svoje stanje ocijenilo lošim ili vrlo lošim. Među zemljama koje su odustale ove godine: Portugal planira potpunu privatizaciju RTP-a, Poljsku očekuje rezanje budžeta od preko 60 odsto, dok Bosna i Hercegovina i ono malo novca koliko dobije od pretplata mora rasporediti na tri javna emitera, sa još uvijek otvorenom opcijom da se formira i četvrti. 

 

Zaključno, na primjeru Eurosonga jasno se vidi na koji način kriza neo-liberalizma u Evropi utiče na odmicanje od demokratskih i liberalnih političkih principa, te uvođenje nove autoritarnosti, gdje, prije neovisne medijske institucije postaju pijuni u igri za kontrolu i globalnu nadmoć. Usprkos generalnim ciljevima Evropske emiterske unije koja se bori za slobodu interneta, veći procenat autentičnih priloga, te demokratizaciju programa, krajnji rezultat konzumerističkog mentaliteta i recesije, te velike konkurencije medju emiterima donosi komercijalizaciju i banalizaciju programa koji se više bazira na zabavi, pa je tako i sam Eurosong, kroz decenije od relativno respektabilnog jednodnevnog muzičkog programa prerastao u trodnevni medijski vatromet muzičkih reklama za turističku ponudu različitih zemalja, te omaž glavnim ekonomskim silama regiona. Pitanje za budućnost, svakako je, u kojoj će mjeri institucija javnog emitiranja, a čije će finansiranje morati sve više zavisiti od državnih subvencija širom Evrope, uspjeti zadržati slobodu i nezavisnost i u kojoj mjeri će podleći komercijalizaciji i masovnoj banalizaciji medija uopšte, te kakav će to uticaj imati na samu instituciju demokracije. Po riječima iz evrovizijskog uratka crnogorskog takmičara od prošle godine, te samoprozvanog svjetskog mega cara Ramba Amadeusa: Euro Neuro, Monetary break dance, Euro Neuro, Give me chance to refinance.