Hapšenje Fahrudina Radončića izazvalo je veliko interesovanje u medijima, ali pravosuđe kaže da su političari i mediji prešli svoje ovlasti.

Medijski prostor i sloboda govora grubo su zloupotrijebljeni, poručili su Sud i Tužilašvo Bosne i Hercegovine, komentarišući izvještavanje pojedinih bh. medija o slučaju Fahrudina Radončića, predsjednika Saveza za bolju budućnost, optuženog sa još tri osobe za udruživanje radi ometanja rada pravosuđa i davanje nagrade ili drugog oblika koristi za trgovinu uticajem.

Istovremeno, uredništvo najprozvanijeg među medijima – Dnevnog avaza – čiji je Radončić osnivač, reagovalo je na pisanje Tužilaštva tvrdeći da se radi o pritiscima i prijetnjama novinarima i urednicima i da glavni tužilac Goran Salihović “i njegovi politički podržavatelji nastavljaju sa svojim nasiljem”.

U jednom od rijetkih saopštenja uopšte, iz Suda BiH su 7. marta ocijenili da pojedini političari prelaze svoje ovlasti u ocjenama rada pravosuđa i u neutemeljenim optužbama da se proizvode političke montaže.

“Pojedini mediji selektivno biraju informacije, izjave, stavove u uvjerenju da je javnost neobrazovana i neinformirana. Bilo bi dobro da se svi oni, koji dolaze iz različitih segmenata društva, a neosnovano se smatraju kompetentnim za komentiranje rada državnog pravosudja, suzdrže od miješanja u naš posao koji podrazumijeva provođenje zakona,” saopšteno je iz Suda BiH.

Iz Suda dodaju i da “korištenje najprizemnijih termina poput: montirana optužnica, drakonske mjere zabrane, državna mafija sa pipcima u pravosuđu, skandalozne odluke, tajna ruka itd. najbolje pokazuju za čime pojedinci moraju posezati u nedostatku pravnih argumenata” i da nije bilo stvarnih argumenata koji bi objasnili šta konkretno nije urađeno po zakonu.

Dok Sud nije bio direktan u prozivkama medija, u Tužilašvu BiH smatraju neprimjerenim medijske napade i konstrukcije koje dolaze iz Dnevnog avaza za kojeg kažu da je “pod direktnim uticajem optuženog” u predmetu Radončić.

Međutim, kritike iz Tužilaštva u Dnevnom avazu ipak vide kao pritisak na medijske slobode i progon.

Dnevni avaz i hapšenje Radončića

Nakon 25. januara kada je uhapšen Radončić, u narednih nekoliko dana, na naslovnicama Dnevnog avaza, pored bombastičnih naslova, stajala je i markica na kojoj je naglašeno pisalo da je on nevin. Ostali naslovi, sadržaji tekstova, izjave i argumenti tih nekoliko dana nakon hapšenja govorili su o montiranom političkom sudskom procesu i o tome da je na djelu državna mafija.

Dan nakon hapšenja, uredništvo Dnevnog avaz je temu hapšenja otvorilo na naslovnoj stranici sa naslovom “Politička montaža Fahrudinu Radončiću” a nastavak istog teksta na unutrašnjim stranicama (2-3.) naslovljen je “Zašto je hapšenje lidera SBB tihi državni udar”. U samom tekstu nema niti jedan podatak o tome ko sprema državni udar, na koji način i koga se to u državi ruši.

Glavni i odgovorni urednik Dnevnog avaza, Faruk Vele, u rubrici Komentar dana ustvrdio je da pomenuto hapšenje nije samo montaža Fahrudinu Radončiću nego cijelog državi Bosni i Hercegovini.

Sutradan, 27.1., uredništvo je napravilo još jedan korak naprijed, pa je na naslovnici u njezinom lijevom uglu odštampana markica “Radončić nevin u pritvoru 2. dan”.

Novinari Dnevnog avaza, vrlo su temeljito izvještavali i o građanima nezadovljnim zbog hapšenja predsjednika SBB-a, pa je u anketama u toj novini, u prvih sedam dana nakon hapšenja anketirano oko 100 ljudi u 35 gradova gdje se velika većina protivila hapšenju Radončića.

Da je hapšenje Radončića predstavljalo top-temu i za druge medije u BiH, ukazuje na to i činjenica da je ova tema “osvanula” na svim naslovnicama štampe u BiH.

O toj temi, na unutrašnjim stranicama u ostalim dnevnim novinama izvještavano je prilično korektno i profesionalno. Uredništva novina su se brzo sa teme hapšenja prebacili na ispitivanje motiva hapšenja.

Glas Srpske je u svom broju od 27.1. temu otvara naslovom: “Hapšenje iz kuhinje SDA ozbiljan test za koaliciju”. Novinarka Željka Domazet tekst započinje tvrdnjom advokatice, Vasvije Vidović, koja zasupa Radončića, da hapšenje ima debelu političku pozadinu a da lider SDA, Bakir Izetbegović, zna da u njegovoj stranici postoji frakcija koja je najavila to hapšenje – izjava koja ne daje objašnjenje o kome se konkretno radi.

Jednako tako mostarski Dnevni list u istom danu na naslovnoj stranici iznosi dilemu “Tko je slijedeći SDA i SBB ostaju u koaliciji?“.

Ranija hapšenja političara

Štampani mediji u BiH nikada ranije nisu bili u situaciji da su optuživani da uzimaju ulogu sudije kao što su to – a najviše Dnevni avaz – u slučaju Radončić.

U slučajevima hapšenja nekih drugih političara, mediji jesu ili nisu zauzimali strane, branili ili kritikovali optuženog, ali ne na sličan način kao u najnovijem slučaju.

Bivši predsjednik Federacije, Živko Budimir, uhapšen je 26.aprila 2013. godine na svom radnom mjestu u zgradi Predsjedništva BiH. Očekivano, vijest o hapšenju je bila na naslovnicama svih dnevnih novina.

Uredništvo Dnevnog lista je na svojoj naslovnici vijest o hapšenju Budimira pojačala sintagmom da se hapšenje desilo kao u „filmskoj akciji“ i da je SIPA pet sati držala „zarobljenom“ Vladu Federacije BiH.

U sklopu glavnog teksta o hapšenju nalazimo i izjavu Budimirovg advokata Fahrije Karkina koji kaže da je akcija hapšenja samo spektakl, kao i saopštenje SDA da je Budimirovo hapšenje u funkciji preuzimanja vlasti.

Uredništvo u broju od 28. aprila 2013. godine temu hapšenja nastavlja tekstom koji je najavljen na prvoj stranici novine naslovom „Pritvor: zbog krivične ili političke računice“. U istom broju se nalazi tekst autora D.Pušića koji Budimirovo hapšenje stavlja u nacionalni kontekst i kaže da je „nemoguće oteti se dojmu kako su policijske snage iz Sarajeva, bila to SIPA ili Federalna uprava policije, uvijek spremne demonstrirati svoju sposobnost te prilikom uhićenja Hrvata ne bježe od spektakularnih akcija, dugih cijevi i pune ratne opreme“. Autor svjesno zanemaruje činjenicu da su istoj akciji hapšenja Budimira uhapšeni Hidajet Halilović, Suad Kulosmanović i Petar Barišić.

Istovremeno, u sarajevskom Dnevnom avazu je primijetna naklonost prema akciji Državne agencije za istragu i zaštitu, SIPA, i Tužilaštva BiH koje je akciju hapšenja titulirao novinskim naslovom: „Najvećom antikorupcijskom akcijom u BiH od Dejtona“.

Ono što karakteriše izvještavanje Dnevnog avaza o ovom slučaju jesu „eksluzivne“ informacije. Jedino su novinari Dnevnog avaza imali informaciju o zaplijeni velike količine novca koji su istražitelji našli u kancelarijskom sefu Živka Budimira za koje on nije mogao objasniti porijeklo. Značajno je podvući da se je tom trenutku Budimir bio osumnjičen za krivično djelo primanje mita. Nije zanemarivo spomenuti da je Radončić u to vrijeme bio ministar sigurnosti.

U slučaju Živka Budimira niti u jednoj od dnevnih novina koje smo analizirali nismo mogli pročitati, naglašeno, da je Budimir kriv ili nevin.

Mirko Šarović, trenutno ministar vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, a više od deceniju ranije srpski član Predsjedništva BiH, bio je uhapšen 30. novembra 2005.godine, zbog sumnji u zloupotrebe u poslovanju grada Srpsko Sarajevo i Privredne banke.

I pored činjenice da je Mirko Šarović u trenutku hapšenja bio značajna politička figura u Bosni i Hercegovini, dnevne novine samom hapšenju nisu pridavale značaj kao što je to bio slučaj sa Radončićem i Budimirom.

Slučaj Mirka Šarovića ni u kom slučaju nije uznemirio javnost kao što je to bilo u dva kasnija slučaja. Međutim, nije nebitno spomenuti i da je politička, ali i medijska situacija, prije deset godina i danas različita, ali i da su slučajevi, pa i pozicije, Radončića i Budimira i Šarovića drugačije. Ono što je zajedničko za sva tri slučaja je da je hapšenje „velike ribe“ objavljeno uvijek na svim naslovnicama dnevne štampe.