Zabilježen 2481 primjer zloupotrebe javnih resursa za izbornu promociju stranaka i kandidata.

Foto: Nejra Hasečić

Tokom izborne kampanje političke stranke u BiH potrošile su najmanje 5,9 miliona KM na oglašavanje u elektronskim i štampanim medijima i bilbordima, pokazuju preliminarni rezultati monitoringa koji je proveo Transparency International u BiH (TI BIH). Od tog iznosa 2,2 miliona KM koštalo je oglašavanje na televiziji i u printanim medijima. Praćenje je uključilo 12 TV stanica (BHT, FTV, RTRS, FACE TV, Hayat, TV BN, ATV, N1, NOVA BH, K3, ALFA TV, O KANAL) i 34 štampana medija iz BiH.

U monitoringu je obuhvaćeno 70 lokalnih zajednica, u kojima su stranke na oglašavanje putem bilborda potrošile najmanje 3,7 miliona KM. Najviše novca na ovaj vid oglašavanja, kako potvrđuju rezultati monitoringa, do sada su potrošile SNSD (1,36 miliona KM), SDA i PDP (po 800 hiljada KM), SDS (oko 600 hiljada KM), Ujedinjena Srpska (preko 370 hiljada KM) i SDP (preko 310 hiljada). Do iznosa TI BIH je došao prema procjenama na posmatranom uzorku, a nijedna stranka nije dostavila plan troškova izborne kampanje na njihov upit.

Troškovi kampanje znatno su veći jer ovim iznosima treba dodati troškove vanjskog oglašavanja u ostalim opštinama, internet oglašavanja, izrade reklamnog materijala, kao i troškove predizbornih skupova koji su se održali u velikom broju uprkos epidemiološkim mjerama, navode iz TI BiH.

Posmatrači TI BIH do sada su ispratili 974 predizborna skupa, a stranke su 140 puta dijelile poklone ili druge vrste pogodnosti biračima poput besplatnog prevoza za sve građane u Brčkom tokom kampanje, koje je dodjeljivala Socijalistička partija ili besplatnih seroloških testova koje je dijelilo SNSD Banja Luka.

Zloupotreba javnih resursa za promociju stranaka i kandidata

Posmatrači TI BIH tokom nešto manje od 3 mjeseca zabilježili su i 2481 primjer gdje su javni resursi korišćeni za izbornu promociju stranaka i kandidata. Najveći broj zloupotreba odnosi se na intenziviranje javnih radova u predizbornom periodu jer su za tri mjeseca evidentirana ukupno 983 slučaja od kojih je 46% zabilježen u posljednjem mjesecu dok je trajala izborna kampanja. Najveći broj ovih radova zabilježen je u Zenici, Banjaluci, Doboju i opštinama Stari Grad i Novi Grad u Sarajevu, navodi se u rezultatima monitoringa.

Evidentiran je i 21 primjer plaćenog oglašavanja institucija koje promovišu kandidate, a CIK je izrekao kazne zbog preuranjene kampanje u slučajevima u kojima su u Bijeljini i Banovićima iz budžeta platili izbornu promociju aktuelnim gradonačelnicima. Takav slučaj zabilježen je i u Banjaluci gdje se na bilbordu koji je na godinu dana zakupilo JP DEP-OT pojavio predizborni plakat direktora tog preduzeća koji je i kandidat za odbornika. Nakon upita TI BIH bilbord je uklonjen, reklama preduzeća vraćena, a slučaj je prijavljen CIK-u.

Tokom kampanje u 32 slučaja oprema javnih preduzeća i institucija korišćena je za postavljanje stranačkih plakata i organizacije predizbornih skupova. U Bugojnom su radnici javnog komunalnog preduzeća postavljali plakate kandidata SDA, a radnici ektrodistribucije u Bijeljini i Čelincu postavljali su plakate SNSD-a, navode iz TiH BiH.

Raspodjela podsticaja i subvencija

Posmatrači TI BIH zabilježili su 270 primjera raspodjele posebnih podsticaja i subvencija koje se najčešće odnose na jednokratne isplate u predizbornom periodu. Na primjer, Opština Ugljevik dodijelila je za 350 penzionera jednokratnu pomoć od 100 KM, Opština Pale izdvojila je 20.000 KM iz budžetske rezerve za najugroženije penzionere, Općina Centar Sarajevo je putem udruženja podijelila jednokratnu pomoć ratnim vojnim invalidima od 50 KM, u Foči je dodijeljena jednokratna pomoć penzionerima od 50 KM.

U protekla tri mjeseca u 70 lokalnih zajednica zabilježeno je i 86 primjera omogućavanja besplatnih pregleda, lijekova, putovanja i popusta na javne usluge. Aktuelni gradonačelnik Doboja Boris Jerinić, koji je ponovo kandidat za tu funkciju, sa još pet kandidata i funkcionera svoje stranke prisustvovao je besplatnim mamografskim pregledima koji su organizovanu u Domu zdravlja Doboj. Isti slučaj zabilježen je u Bijeljini gdje je besplatnim mamografskim pregledima prisustvovao gradonačelnik Mićo Mićić i kandidat za odbornika Igor Novaković. Načelnik Općine Centar, Nedžad Ajnadžić, dijelio je besplatne karte za vožnju Trebevićkom žičarom za korisnike Centra za zdravo starenje, a u Prijedoru je član Predsjedništva BIH, Milorad Dodik, dijelio rješenja o legalizaciji zemljišta.

Zabilježeno je i 35 slučaja masovnijeg zapošljavanja u javne institucije. Izdvajamo primjer u Gacku gdje je u toku kampanje Opština raspisala konkurs za prijem 18 pripravnika u isto vrijeme kada je načelnik u predizbornoj debati zvanično saopštio da je 30 % radnika u opštinskoj administraciji višak.

TI BiH je do sada CIK-u podnio 94 prijave koje se odnose na kršenje Izbornog zakona i Zakona o finansiranju političkih stranaka. Po prijavama TIBIH CIK je do sada izrekao 44 kazne u ukupnom iznosu od 45.000 KM zbog preuranjene kampanje, a još se čeka ishod ostalih prijava. Prijave koje se odnose na finansiranje kampanje javnim sredstvima tek će naknadno biti predmet revizije CIK-a.

Iz TI BiH navode da ovi podaci ponovo ukazuju na zloupotrebe javnih resursa koje prolaze bez sankcija, jer zakonski okvir nije jasno definisao mjere za sprečavanje ovakvih pojava, i ponovo pokazuju potrebu što hitnijih izmjena Izbornog zakona i Zakona o finansiranju političkih stranaka, koje bi uvele ograničenja za zloupotrebe javnih sredstava u kampanji, te razdvojile stranačke i javne funkcije.

Izvor: Ti BiH

___