Reakcije medijskih organizacija na odluku Vijeća ministara Albanije o prekidu pristupa TikToku u zemlji.

foto: Unsplash

SafeJournalists mreža, partneri platforme Media Freedom Rapid Response (MFRR) i organizacije civilnog društva izrazile su zabrinutost u vezi sa odlukom Vijeća ministara Albanije da suspenduje pristup TikTok platformi širom zemlje na 12 mjeseci i uputile poziv da se suspenzija odmah opozove.

Odluka je donesene 6. marta, s ciljem, kako se navodi, “izbjegavanja negativnih uticaja i društvenih problema, posebno onih koji podstiču nasilje, naročito među djecom, što uzrokuje probleme u njihovom psiho-socijalnom razvoju, kao i zaštite ličnih podataka“. Prekid pristupa platformi „TikTok“ trajat će sve dok kompanija ne omogući tehnička rješenja za regulisanje pristupa djece ovoj platformi i sadržajima koji su za njih štetni, navedeno je u odluci.

U saopštenju od danas, organizacije su istakle da priznaju namjeru vlade da zaštiti djecu od štetnog sadržaja kao i lične podatke, ali da zaštitne mjere moraju poštovati osnovna ljudska prava, posebno slobodu izražavanja, pristup informacijama i pravičan postupak.

“Ističemo da potpuna zabrana platforme predstavlja ekstremno ograničenje prava na slobodu izražavanja i pristup informacijama. Potpuna suspenzija cijele platforme značajno prevazilazi proporcionalnost i time utiče na legitimno izražavanje svih korisnika i ograničava javnu debatu i pristup različitim izvorima informacija”, navedeno je u saopštenju.

Organizacije su istakle da je prije uvođenja potpune zabrane trebalo razmotriti alternativna rješenja, poput moderacije sadržaja, verifikacije uzrasta i poboljšanih programa edukacije korisnika. Takođe su upozorile da široka primjena ove mjere postavlja opasan presedan za nesrazmjerno uplitanje države u digitalna prava.

Navedeno je da se od Albanije, kao zemlje koja je kandidat za članstvo u Evropsku uniju (EU), očekuje da poštuje evropske standarde o vladavini prava i osnovnih sloboda.

“Okvir EU Zakona o digitalnim uslugama (DSA) naglašava odgovornost platforme i transparentnost moderacije sadržaja sa pristupom zasnovanim na procjeni rizika i proporcionalnosti. DSA favorizuje držanje platformi odgovornim za upravljanje rizicima na njihovim uslugama, umjesto da kažnjava korisnike gašenjem usluga. Podstičemo Albaniju da uskladi svoj pristup sa ovom paradigmom”, istaknuto je u saopštenju mreže SafeJournalists, MFRR-a i organizacija civilnog društva.

Ove organizacije pišu da je vrijeme suspenzije TikTok-a posebno zabrinjavajuće s obzirom na to da se približavaju parlamentarni izbori u maju 2025. godine. Piše i da je TikTok postao nova platforma za političku komunikaciju i angažovanje birača, posebno za mlade ljude, birače koji prvi put biraju i novoformirane političke stranke i pokrete, koji su tvrdili da će biti neproporcionalno pogođeni.

“Ograničavanjem pristupa ovoj platformi vlada rizikuje da potisne ove nove glasove, umanji politički pluralizam i stvori zastrašujući efekat koji se može proširiti i izvan korisnika TikToka i uticati na novinare, kreatore sadržaja, aktiviste civilnog društva i građanske čuvare”, saopšteno je.

Napomenule su i da je odluka o suspenziji uslijedila nakon saopštenja premijera Albanije Edija Rame iz decembra 2024. godine u kome je navedeno da su obavljene konsultacije sa odabranim roditeljima i učiteljima te da je prezentovan novi akcioni plan kojem je cilj, kako je navedeno, jačanje sigurnosnih mehanizama u školama. Ipak, organizacije pišu da i dalje postoji nedostatak dovoljno javno dostupnih dokaza o obimu, reprezentativnosti i ishodima tih konsultacija.

Naglasile su da implementacija zabrane na cijeloj platformi stvara zabrinjavajući presedan za Albaniju i region.

“Kada vlade tvrde da imaju široka ovlaštenja da zatvore popularne platforme zbog zabrinutosti u vezi sa sadržajem, rizikuju da otvore vrata za dalja ograničenja, što prijeti širem ugrožavanju slobode interneta. Pozivamo albanske vlasti da izbjegnu uspostavljanje takvog presedana, obezbjeđujući da se budući problemi sa sadržajem rješavaju ciljanim, na dokazima zasnovanim i proporcionalnim mjerama”, navedeno je.

Pozvale su vladu da pokrene inkluzivan i transparentan proces konsultacija koji uključuje parlament, civilno društvo, medijske organizacije, zagovornike digitalnih prava i međunarodne partnere.

Najava albanskih vlasti o zabrani TikToka uslijedila je nakon što je 18. novembra četrnaestogodišnji Martin Cani preminuo od posljedica napada nožem koji je izvršio drugi učenik u blizini osnovne škole Fan Noli u Tirani, što je izazvalo zabrinutost zbog uticaja društvenih mreža na djecu. 

Vijeće ministara Albanije je odredilo Ministarstvo obrazovanja i sporta kao nadležnog predstavnika za komunikaciju i pregovore s predstavnicima platforme TikTok, dok je Nacionalnom autoritetu za kibernetičku sigurnost, u saradnji s regulatornim tijelima, naloženo da preduzme potrebne mjere za sprovođenje prekida pristupa.

Izvor: SafeJournalists